Çoklu Ortam Tasarımı Dersi 1.Hafta(Çoklu Ortam Tasarımı İlkeleri)

              Çoklu ortam deyince aklınıza gelen şeyler metin, grafik, resim, ses, video, animasyon ise bir de bunları oluşturan ilkelere göz atın..

ÇOKLU ORTAM KURAMLARI/TEORİLERİ
İkili kodlama: Çevremizdeki bilgileri, görsel veya işitsel olarak iki kanal aracılığıyla algılarız. İki kanalı kullanarak algıladıklarımız çift yönlü algıya girer. Örneğin; elma sözcüğünü duyduğumuzda görüntüsünün de beynimizde belirmesi gibi..
Sınırlı kapasite: Belleğimizi bir bardak olarak düşünürsek o bardağa ne kadar doldurursak dolduralım hacminden fazla dolduramayız. Kısa süreli bellekte zaman sınırı olduğu için, giren bilgiler eğer 20-25 sn sonra tekrar edilmezse hafızadan silinir. Bir şeyi hatırlamak istiyorsak ya tekrar edeceğiz ya da kodlayacağız. Örn. Telefon numaralarını kodlama gibi.
Aktif işlemci: Kısa süreli belleklerin işlemesine yöneliktir. Çevremizden bilgileri alıyoruz düzenliyoruz. Önceki bilgilerimizle alaka kuruyoruz sonra o bilgiyi yenileriyle birleştiriyoruz. Yani önceden öğrenilen bilgiyi yeni öğrenilenlerle birleştirme ve ortaya yeni bir bilgi çıkarma.
Dale’nin yaşantı konisi: Dale’ye göre öğrenme bireyin ihtiyacından dürtüden ya da güdülemeden doğar. Çevreyle bir etkileşim olur ve birey o bilgiyi alır. Zamanla davranış, beceri ve tutuma dönüşebilir.
Dale, yaşantı konisinde; öğrenenlerin okuyan kısmı bilgilerinin %10’unu hatırlarken, en fazla hatırlayanların ise gören-işiten-duyan-ve uygulayanların oluşturduğunu söyler. En az hatırlanan ve unutulan kısmı okuyanlar oluşturur. Bu sırayı %20’lik bir kısımla duyduklarını birileriyle paylaşanlar izliyor. Gördüklerinin %30’unu hatırlayanlar, hem görüp hem duyduklarının %50’sini hatırlayanlar, görüp işittikleri ve söylediklerinin %80’inini, görüp işitip söylediklerinin ve yaptıklarının %90’nını hatırlayanlar diye hiyerarşik olarak bir yaşantı konisi oluşturmuştur.
Bu yaşantı konisi dört temel bileşenden oluşmaktadır. Bunlar;
    basitten karmaşığa,
    kendi kendine edinilenden başkalarının yardımıyla edinilene,
    çok sayıda duyundan az sayıda duyuya,
    somuttan soyuta   doğru bir sıralama içindedir.


Çoklu ortam tasarım ilkesi: Çoklu ortam tasarımını, Mayer 7 tane ilkesiyle açıklığa kavuşturmuştur. Şimdi kısaca bunlara göz atalım.
1.    Çoklu ortam ilkesi: Öğrenenler, sadece sözcüklerden oluşan ortamlardansa,  resim ve sözcüklerin birlikte sunulduğu ortamlarda daha iyi öğrenirler. Mayer’e göre bir şey öğretilmek istendiğinde resimlerle desteklenirse öğrenme daha iyi gerçekleşir.
2.    Uzamsal yakınlık ilkesi:  Verilmek istenen bilgi resimle desteklenirse eğer,  resim ve sözcüklerin birbirine yakın olması gerekir. Bu ilke dikkate alındığında öğrenme aktifleşir, resim ve sözcükler birbirinden uzak olursa öğrenme zorlaşabilir.
3.    Zamansal yakınlık:  Resim ve sözcüklerin aynı anda sunulmasını vurgulayan bu ilkede, verilmek istenen bilgi sözcüklerle ifade edilirken aynı zamanda resimde hemen yanı başında bulunmalıdır ki öğrenme kolaylaşsın. Ardı sıra sunulursa öğrenme karmaşıklaşabilir, öğrenen; resimler ve sözcükler arasında ilişki kurmakta zorlanabilir.
4.    Tutarlılık ilkesi: Öğrenenler, öğrendikleri konuyla alakası olmayan sözcüklerin ve resimlerin olmadığı ortamlarda daha iyi öğrenirler. Bilgiler, gereksiz bilgilerden arındırılmış olur böylece.Örneğin; elmanın, hem İngilizcesini hem  Türkçesini yazar ve yanına da resmini koyarsak; bu, olayı mantıksızlaştırır.
5.    Duyu biçimi ilkesi: Öğrenenler animasyonlarla ya da videolarla desteklenmiş ortamlarda daha iyi öğrenirler. Çok fazla duyuya hitap ettiğinden iyi bir öğrenme gerçekleşir.
6.    Gereksizlik ilkesi: Bir konuyu hem animasyon hem de yazılı metin kullanarak aynı anda vermeye çalışırsak,öğrenci hangi materyale adapte olacağını şaşırır ve gereksiz öğrenme gerçekleşir. 
7.    Bireysel farklılıklar ilkesi:  Tam öğrenmenin gerçekleşmesini sağlamak için bireysel farklılıkları göz önünde bulundurmalıyız. Öğrenenlerin, konuya dair hiçbir şey bilmediğini varsayarak bilgileri vermeliyiz.